Projekat zgrade hotela “Zeleni venac”, koji je arhitekta Milan Minić predstavio na Salonu arhitekture 1929. godine, smatra se jednim od njegova dva najznačajnija ostvarenja, uz hotel “Mažestik” u centru Beograda. Minić je između ostalog projektovao i hotele “Dalmacija” i “Hercegovina” u Banji Koviljači, stilski bliskije šabačkom objektu.
Građena od 1931. do 1935. godine, zgrada “Zelenog venca” podignuta je u duhu modernizovanog nacionalnog stila međuratne arhitekture. Objekat se odlikuje prepoznatljivim erkerima i lođama, inspirisanim moravskom kućom, dok prizemlje – svedenim površinama bez ornamenata i velikim izlozima – upućuje na modernističke tendencije tog vremena.
Zgrada je podignuta sredstvima humanitarnog “Fonda siromašnih šabačkih đaka”, osnovanog 1880. godine od strane trgovca Filipa Mitrovića, koji je Fondu darovao 6.000 dukata i celokupnu svoju imovinu. Kasnije su i drugi ugledni Šapčani doprinosili razvoju ovog humanitarnog poduhvata, a sav prihod od rada objekta trebalo je da bude iskorišćen u daljim humanitarnim aktivnostima.
Kao reprezentativni primer javne gradske arhitekture, ovaj spomenik kulture bio je domaćin mnogim značajnim kulturnim događajima, unapređujući javni život u gradu. Mnogi sugrađani se sa setom sećaju nekadašnje bašte hotela u samom centru grada, iz koje se mogao posmatrati “korzo”. Pored svoje arhitektonske i istorijsko-umetničke vrednosti, zgrada ima i poseban istorijski značaj za razvoj zadužbinarstva u Srbiji, kao i unapređenje prosvetnih i kulturnih delatnosti u regionu Mačve.
Nažalost, kroz proces privatizacije, idealističke namere zadužbinara doživele su tragičan preokret. Koristeći činjenicu da je 1963. godine zgrada data na korišćenje ugostiteljskom preduzeću „Sava”, tokom privatizacije 2006. godine objekat je na sumnjiv način prešao u privatno vlasništvo kupca ovog preduzeća. Vrednost zgrade bila je daleko veća od isplaćene sume, a njena prvobitna namena kao zgrade Fonda za siromašne učenike zanemarena je u procesu prodaje i daljeg komercijalnog iskorišćenja.
Danas Hotel „Zeleni venac“ predstavlja slojevit istorijski i arhitektonski fenomen. S jedne strane, njegova izgradnja svedoči o plemenitim nastojanjima zajednice. S druge strane, proces privatizacije početkom XXI veka, ostavio je tragičan pečat na proces očuvanja kulturnog i istorijskog nasleđa Šapca. Nekadašnji dom dobrotvorstva pretvoren je u neuredno i loše održavano šarenilo različitih komercijalnih sadržaja, sa montažnim baštama, plastičnim biljkama i klima uređajima koji degradiraju dragocenu arhitektonsku baštinu.
I pored svih negativnih transformacija, hotel „Zeleni venac” ostaje jedan od simbola Šapca, neizbrisiv trag bogate istorije grada i svedočanstvo plemenitih nastojanja njegovih stanovnika da pomognu zajednici.
Marko Gavrilović, master inženjer arhitekture
